Ik zie, ik zie...

Ik zie, ik zie... Wat zie ik eigenlijk? In het Musée des Arts et Métiers in Parijs hangt een koperen bal aan een lange, dunne draad. In een hypnotiserend ritme slingert de bal heen en weer. Onder de bal, een glazen plaat op een betonnen voet op de grond. Een conservator legt de bedoeling van deze vreemde opstelling uit door op de glazen plaat een stuk of wat pionnetjes te plaatsen. De bal slingert er rakelings langs. Na een minuut of wat tikt de bal een van de pionnetjes om. Is de bal van richting veranderd tijdens het slingeren?

Nee, het is de plaat die een fractie gedraaid is. Maar als de plaat gedraaid is, is de voet waar hij op rust dat ook, en de grond - de aarde dus - waar de voet op rust óók. Juist. Dit is een slinger van Foucault, genoemd naar de 19e eeuwse natuurkundige die met behulp van deze slinger in zijn eigen laboratorium kon aantonen dat de aarde draait.

Het is een betoverend ding. Natuurlijk weten we allang dat de aarde draait, maar om met eigen ogen te zien hoe een bal die op dezelfde plaats heen en weer slingert, plotseling pionnetjes gaat omgooien, is bijna alsof je water ziet branden. Bovendien, echt begrijpen doe ik het nog niet helemaal.

Dit levenloze ding geeft een gevoel van kleinheid. De koperen kogel met een doorsnee van een centimeter of vijftien benadrukt genadeloos het feit dat ik maar een miertje ben dat een tijdje op de door de ruimte tollende aarde mag meeliften. Ik kan me goed voorstellen dat mensen in voorbije eeuwen van hun geloof zijn gevallen bij het zien van de slinger. Waar kan God nog uithangen als niet wij, maar deze koperen bal het middelpunt van alles blijkt te zijn?

Gelukkig hangt in dezelfde ruimte als de slinger het bewijs dat de mens letterlijk en figuurlijk kan uitstijgen boven zijn lot; aan het plafond van de immense ruimte die ooit een kerk (!) was, hangt het vliegtuig waarmee Louis Blériot in 1909 het Kanaal tussen Frankrijk en Engeland over vloog. Het ding heeft vleugels van iets wat op karton lijkt en een motor zo groot als die van een brommertje. Maar Blériot overbrugde de 36 kilometer in 37 minuten. Groots.