Ode aan Etty

Maandagmorgen 29 juni 1942.

"God is ons geen verantwoording schuldig, maar wij aan hem. Ik weet, wat ons nog te wachten kan staan. Ik zit nu gescheiden van mijn ouders en kan ze niet bereiken, ook al zijn ze maar twee uur reizen van mij vandaan. Maar ik weet nog precies in wat voor huis ze wonen en dat ze geen honger lijden en dat er veel goedwillende mensen om hun heen zijn. En zij weten ook, waar ik ben. Maar ik weet, dat er een tijd komen kan, dat ik niet weet waar ze zijn, dat ze gedeporteerd zijn god weet waarheen en dat ze ergens ellendig omkomen, zoals er nu al zovelen ellendig omkomen. Ik weet, dat dat kan komen.

En tòch vind ik het leven niet zinneloos God, ik kan er niets aan doen. En God is ons ook geen verantwoording schuldig voor de zinneloosheden, die wijzelf aanrichten, wij zijn verantwoording schuldig. Ik ben al in duizend concentratiekampen duizend doden gestorven, ik weet het allemáál en ben ook niet meer verontrust over nieuwe berichten. Op de één of andere manier wéét ik het alles al. En toch vind ik dit leven schoon en zinrijk. Van minuut tot minuut. En ik zal tot de laatste minuut aan dit bureau blijven zitten en geloven in ieder gedicht dat ik lees---"

Deventer, 15 januari 1914 - Auschwitz, 30 november 1943